Хрысціянскія традыцыі

У Пальмовую нядзелю вернікі збіраюцца на ўспамін трыумфальнага ўваходу Хрыста ў Іерусалім і, згодна з традыцыяй, ідуць вулічнай працэсіяй.
    Вербніца для католікаў – адна з найважнейшых і найбольш любімых урачыстасцей, якая не толькі адкрывае выключны час Вялікага тыдня, але таксама атаясамліваецца з духоўным драджэннем і, перш за ўсё, з пальмамі – сімвалам уваскрасення і неўміручасці чалавечай душы.

Майстрыхі Дамінікаўны
    Менавіта так па-сяброўску клічуць 4-ох сясцёр – Дамініку, Ванду, Дануту і Чаславу (у дзявоцтве Сарасек), якія з’яўляюцца носьбітамі рамяства стварэння велікодных вербаў. Сёння без іх пальм – сапраўднага твора мастацтва – не абыходзіцца ніводная Вербная нядзеля ў Гродне. †

Для больш за 2-ух мільярдаў хрысціян у Пальмовую нядзелю распачынаецца Вялікі тыдзень. З гэтым кульмінацыйным прамежкам літургічнага перыяду ў розных частках свету звязаны разнастайныя традыцыі.

Іспанія
    Вялікая пятніца – галоўны дзень адзначэння Вялікага тыдня. У Севільі ўжо папоўначы на вуліцы выходзяць найважнейшыя працэсіі: Езуса Усемагутнага, Маці Божай Надзеі і Маці Божай з базілікі Макарэна. На досвітку яны вяртаюцца ў касцёлы і капліцы, каб саступіць месца чарговым паходам. Там функцыянуе 52 архібрацтва, кожнае з якіх перасякае горад у асобнай працэсіі. Разам яны маюць каля ста “pasos”, г. зн. сцэн Мукі Пана.
    У Арагоніі смерць Езуса абвяшчае традыцыйны бой сотняў барабанаў. У некаторых гарадах, напрыклад, у Кардобе, паляць т. зв. “іудаў” – лялькі, якія сімвалізуюць Апостала, што выдаў Хрыста. †

Уваскрасеннем Пана з мёртвых быў здзейснены подзвіг выратавання чалавецтва, прымірэнне людзей са Стварыцелем. А гэта аснова веры, першая і самая галоўная ісціна, якая сімвалізуе перамогу жыцця над смерцю, адраджэнне і абнаўленне духоўнага свету чалавека. У гэты дзень вернікі святкуюць сваё адкупленне і магчымасць асягнення вечнага шчасця, што было здабыта коштам крыжовай смерці і змёртвыхпаўстання Збаўцы.
    Некалькі слоў пра тое, як сёння хрысціяне адзначаюць галоўную ўрачыстасць і якія сярод вернікаў існуюць традыцыі, звязаныя з гэтым днём. †

У Вялікую суботу вернікі прыбіраюцца ў святочную вопратку, бяруць з сабой падрыхтаваную для асвячэння “пасху” і ідуць у касцёл, каб блаславіць стравы на велікодны стол.
    У кошыку павінны быць яйкі, хлеб, вяндліна, хрэн, перац, соль, сыр, велікодная здоба, пасхальнае ягня. Кожны з Божых дароў мае ўласны характэрны сімвал, які нагадвае пра мукі і ўваскрасенне Хрыста.

Яйкі
    Сімвал плоднасці, адраджэння жыцця, знак перамогі Езуса над смерцю. Яйкі распісваюць ці фарбуюць у розныя колеры. Найбольш распаўсюджаны варыянт шкарлупіны – карычнева-залацісты, калі папярэдне яйка “купаюць” у лісцях цыбулі. †

Наконт перажывання велікапоснага перыяду ў супольнасці католікаў ходзяць легенды. Некаторыя лічаць, што ў гэты час трэба адмовіцца ад спажывання мяса, сыру і тварагу, закрываць вушы, калі паблізу гучыць музыка, “выклікаць” цярпенне з намерам, што гэта патрэбна Богу… У чым жа вернікі памыляюцца? Адкуль карані ілжывых перакананасцей? Разбіраем найбольш распаўсюджаныя міфы.

Падчас посту
   нельга спажываць мяса
    На самой справе, выключэнне з рацыёну дадзенага прадукта (акрамя пятніцы і Папяльцовай серады) не з’яўляецца абавязковым. Гэта, хутчэй, велікапосная пастанова ўтаймоўвання плоці. Адкуль жа ўзялося такое спрэчнае меркаванне? Некалькі стагоддзяў таму ў Касцёле было неабходным устрыманне ад мяса і малочных прадуктаў. Роўным чынам традыцыя ў адносінах трапезы магла быць з лёгкасцю запазычана ў братоў праваслаўных. З-за няведання людзі і далей перадаюць яе з пакалення ў пакаленне. Па сёння Царкоўны Статут прадпісвае асабліва строгія правілы ў першую і апошнюю нядзелі Вялікага посту. Праваслаўным вернікам не даз- валяецца ўжываць нават яйкі і жывёльны тлушч.
    У будні пры гатаванні ежы імі не выкарыстоўваецца алей. †

Вялікі пост стварае асаблівую нагоду, каб задумацца над веліччу і глыбінёй Хрыстовага крыжа. “У крыжы цярпенне, у крыжы збаўленне, у крыжы любові навука...”, – спяваем падчас бягучага літургічнага перыяду.

Адмысловая шыбеніца першых стагоддзяў хрысціянства становіцца прадметам глыбокай пашаны, таму што “вісіць на крыжы Пан, Стварыцель неба”, “Валадара ўзносяцца знамёны, таямніца крыжа блізка”. Мы з глыбокай пашанай ставімся да гэтай прылады катавання: “крыж Хрыстовы, будзь жа пахвалёны”, “крыж святы, з усяго – дрэва найкаштоўнейшае”. Крыж Езуса – крыніца збаўлення – становіцца знакам нашай веры, своеасаблівым гербам прыналежнасці да Хрыстовай супольнасці.
    На пачатку абраду хрысціянскай ініцыяцыі – падчас удзялення сакраманту хросту – святар крэсліць на лбе таго, хто мае быць ахрышчаны, знак крыжа. Пазней ён будзе спадарожнічаць хрысціяніну да канца зямной вандроўкі. Вернік будзе рабіць яго на сваім целе незлічоную колькасць разоў: “У імя Айца і Сына, і Духа Святога”. Шматкроць раскаяўшыся перад Богам, атрымае адпушчэнне грахоў праз знак крыжа, учынены далонню святара ў таямніцы паяднання (споведзі). Распяцце ўкрыжаванага Збаўцы знойдзе пачэснае месца на сцяне роднага дома. У многіх гарадах і вёсках будзе вітаць прыезджых, пастаўленае на скрыжаванні дарог; вітаць і абвяшчаць: “Тут жывуць вызнаўцы Езуса, тут жывуць католікі”. †