На шляху да святасці

Ідзі выпраставаны сярод тых, што - на каленях, сярод тых, хто адвернуты плячамі, звергнуты ў прах. Ты ўцалеў не для таго, каб жыць. У цябе ёсць мала часу, трэба засведчыць сваім жыццём аб Богу. (…) А ўзнагародзяць цябе за гэта тым, што маюць пад рукой: з’едлівым смехам, забойствам на сметніку. (…) Будзь верны. Ідзі.
Збігнеў Гэрбэрт “Пасланне пана Кагіта”

Вялікі пост мае заданне падрыхтаваць нас плённа сустрэць таямніцу крыжа і ўваскрэсення Пана. Усе чалавечыя старанні накіраваны на нашае навяртанне, каб схіліць сэрцы да адзінай і выключнай прапановы Збавіцеля: вярнуць сяброўства з Богам, нашым Творцам, Айцом і нашым прызначэннем. Вялікі пост будзе часам унутранай перамены, наколькі мы згадаем сабе пра абавязак сведчыць пра чалавечую годнасць. Разважаючы пра гэта абавязацельства нельга абмінуць Езуса, бо Яго шляхі – гэта дарогі людской годнасці. Ён ніколі нікім не пагрэбаваў, не ўнізіў. Перад Ім кожны з нас становіцца вялікі, адзіны. Хворым Хрыстус ахвяроўваў шанс вылячэння, звар’яцелым – вызваленне ад злых духаў. Езус даваў грэшнікам шанс пачаць новае жыццё. Наш Збавіцель вяртаў людзям іхнюю годнасць. Дзякуючы Яму ў нас ёсць шанс паўстаць з упадкаў і выпрастаць згорбленыя плечы лакея.

Завяршэнне перыяду калядных святкаванняў з’яўляецца для хрысціяніна добрай нагодай, каб пераасэнсаваць значэнне падарункаў, якімі так шчодра ўсе дзяліліся на Божае Нараджэнне. Назіранне за святочнай падарункавай “лавінай” параджае шматлікія пытанні: “Ці для таго, каб дарыць, дзяліцца дабром і цяплом, абавязкова патрэбна нагода?”, “Ці ў падарунках “ з нагоды” - важнейшае свята ці асоба?”, “А што дзеецца паміж “нагодамі”?”

Хрысціянства ведае дзве найбольш распаўсюджаныя формы матэрыяльнага дару – гэта падарунак і міласціна. Святочны дзень (рэлігійны, грамадскі ці асабісты) – гэта нагода выразіць любоў да блізкай асобы ў матэрыяльнай форме канкрэтнага падарунка. Існуе таксама другі (не ўрачысты і менш асабісты) спосаб дарэння, які выражае любоў да бліжняга ў больш шырокім значэнні. Гэта міласціна - матэрыяльная дапамога чалавеку ў патрэбе. І калі са святочнымі падарункамі нашае (у большасці – хрысціянскае) грамадства не мае праблем, то справа міласціны насцярожвае сваім нехрысціянскім абліччам.

Наблюдая за «раскрученными» фильмами последних лет, меня не покидало ощущение одной и той же идеологии, стоящей за этими «шедеврами» современности. «Матрица», «Гарри Потер», «Хроники Нарнии» «Шрек», «Аватар» и др. Многие скажут: «Это просто современное кино, кассовый фильм, классные спецэффекты и графика». Однако. Почему в этих и подобных суперфильмах реальный мир – зло, а несуществующий – добро? Почему люди – зло, а уродливые и демонические существа – добро? Почему магия, колдовство, уничтожение людей ради спасения мифических существ – добро, а обычный (реальный) человек - зло? Может, случайно герои-спасители многих из этих произведений носят имена языческих божеств? Или случайно в фильмах умирают герои, имена которых связаны с христианской символикой? Не много ли совпадений и случайностей? Или же все эти вопросы - игра больного воображения христианина?
    После просмотра нового творения Джеймса Кэмерона - фильма «Аватар», побивающего все рекорды просмотров, меня не покидало двойственное ощущение. С одной стороны – просто красивая современная фантастика-антиутопия. Но если заглянуть за все формы и обратиться к идеям и символам, то начинает вырисовываться довольно печальная идеология смысла.

   Гэтыя і падобныя пытанні могуць здавацца правакацыяй супраць манаства. У пэўным сэнсе так зразумелі мой папярэдні артыкул (у №19 за 2009 г. газеты “Слова Жыцця”) пра манаства некаторыя чытачы. Слушна было заўважана, што манaства ў хрысціянстве мае настолькі разнастайныя формы, якія, здаецца, несумяшчальны ў адной канфесіі. Узяць хаця б, для прыкладу, дзелавітых місіянераў, якія сканцэнтраваны на дапамозе чалавеку ў патрэбе, і “закрытых” манахаў, якія рэзка кантрастуюць з імі, пагружаных у святую абыякавасць да стварэння і сузіранне Бога. Парадоксы. Але гэтыя парадоксы толькі знешнія, павярхоўныя. Паглыбленне ж хрысціянскага разумення свету ставіць усё на свае месцы. Адсланяецца геніяльна просты сэнс. †

Як падрыхтавацца да святаў Божага Нараджэння? Такое пытанне пастаўце сабе перад хуткабежным часам Адвэнту. Нельга быць задаволеным толькі пасіўным ладам маладога жыцця, у якім быў бы упісаны і адвэнт 2009 года.
    Давайце паспрабуем спачатку задумацца, чым ёсць таямніца Божага Нараджэння асабіста для мяне? Адказ на гэтае пытанне дазволіць нам дасягнуць сутнасці нашых падрыхтоўкаў да чарговага нараджэння нашага Збавіцеля.
    Першая асацыяцыя, якая з’яўляецца з гэтым пытаннем – гэта тое, што сучасны хрысціянін страціў у сабе здольнасць чакаць Бога. Звыкла чакаюць што-небудзь, напрыклад: новага ўражання, сустрэчы з блізкімі асобамі з сям’і, падарункаў, модных і паўтаральных эсэмэскаў, каляровых паштоўкаў, арыгінальных віншаванняў, цудоўных забаваў і г.д. У той час мы не заўважаем, як чаканне чагосьці паніжае якасць нашай падрыхтоўкі да свята Божага Нараджэння? †

Пачатак цудаў фігуры Засмучанага Езуса ў роскім касцёле бярэ свае вытокі з падзеі, калі падчас св. Раратняй Імшы сляпая жанчына (думаючы, што перад ёй – спаведнік) выспавядалася перад фігурай і атрымала дараванне грахоў. На пытанне ксяндза, які даваў ёй св. Камунію, у каго яна была ў споведзі, жанчына адказала: “Той спаведнік, які сядзіць у бабінцы, слухаў споведзь і калі ён дараваў мне грахі – я стала бачыць”. Гэты факт пацвердзілі ўсе людзі, прысутныя на св. Імшы, і з таго часу цуды, а з тым звязаныя ласкі, пачалі пашырацца сярод вернікаў тамашняй парафіі і ваколіцаў.
    Вельмі важны той факт, што ў камуністычныя часы, калі многія касцёлы былі закрытыя, а іх замянялі на склады, магазіны ці знішчалі, то касцёл у Росі дзейнічаў на працягу ўсяго гэтага перыяду і быў пад пастаяннай апекай душпастыраў. †

Адвент – время реколекций. Хотелось бы пригласить читателей газеты “Слова Жыцця” к размышлению о том, что для исцеления души и тела не надо искать каких-то специальных мест и стран. Главной причиной получения благодати исцеления является открытие души и сердца Господу и сожаление за свои падения и грехи. Вера творит чудеса.†

Гэтае радаснае чаканне прыходу Езуса Хрыста, які з’яўляецца і змяняе наш лёс… У нашым чаканні расце надзея, як святло, якое асвятляе цемру. Ян Хрысціцель становіцца голасам, які кліча, прадказвае прыход Збавіцеля. Адвэнт – гэта апостальскі заклік: “Радуйцеся ў Пану, яшчэ раз паўтараю, радуйцеся! Няхай будзе вядома ўсім людзям ваша паблажлівая лагоднасць! Бог – блізка!”
    Адвэнт з’яўляецца часам асаблівага роздуму і ўнутранай сканцэнтраванасці. Гэта – чатыры тыдні радаснага чакання прыходу Езуса і асаблівага нагадвання пра канчатковы надыход Хрыста. †

Першая св. Імша на Каляды – гэта першая св. Імша Божага Нараджэння. Яна ўвекавечвае чуванне пастухоў, якія маліліся ў Бэтлееме і чакалі нараджэння Езуса.

Урачыстасць Божага Нараджэння разам з суправаджаючымі яе спецыяльнымі абрадамі была вядома з IV стагоддзя. Для апосталаў і евангелістаў самым важным быў факт, што Езус нарадзіўся, што Бог стаў чалавекам і прыйшоў у свет.
    Першая святая Імша на Каляды ці св. Імша Божага Нараджэння, якую цэлебруюць апоўначы, адкрывае актаву літургічных святкаванняў, звязаных з таямніцай Уцелаўлення ці прыняцця Божым Сынам людской прыроды і прыходу ў свет.
    Першая калядная св. Імша ў Бэтлееме ажыццяўляецца апоўначы ў касцёле імя св. Кацярыны. Для тых, каго не здолее змясціць святыня, на плошчы Ясляў перад базылікай Нараджэння будуць устаноўлены вялікія экраны. Сама літургія з’яўляецца літургіяй успаміну таямніцы Божага Нараджэння. Ва ўсім свеце мы молімся ў гэты дзень, гаворачы: “Хрыстус нарадзіўся!”. Аднак толькі ў Бэтлееме падчас каляднай св. Імшы можна сказаць, што сёння і тут нарадзіўся Збавіцель. Таму на заканчэнне гэтай урачыстай св. Імшы святары ўваходзяць ізноў у гроту – месца нараджэння Збавіцеля, каб там праспяваць Евангелле і дакрануцца да гэтага месца. Бэтлеемскую фігурку Дзіцятка Езус нясуць у працэсіі, кладуць яе на “зорку нараджэння”, якая адліта на падлозе, і далей – у яслі, дзе Хрыстус знайшоў першы прытулак. Збавіцеля не прынялі ў заезным доме, а “прытуліла” яго простая грота і ў ёй фігурка Езуса застаецца аж да Трох Каралёў ці ўрачыстасці Аб’яўлення Пана, калі кончыцца тут вялікая ўрачыстасць Божага Нараджэння. †

Однажды со студентами несколько часов мы дискутировали над проблемой современного образа католического священника. Каким должен быть священник XXI века?

    Отвечая на этот непростой вопрос сразу же группа поделилась на консерваторов и модернистов.
    “Современный священник не должен ничем отличаться от своего собрата вековой давности”, - стали утверждать консерваторы. Для консервативно настроенных людей всё хорошее БЫЛО в прошлом, поэтому каждое новшество БУДЕТ злом, изменой прекрасной были. Зачем создавать что-то новое, если старое - столь прекрасно? Зачем вообще искать новый образ священника, если он должен быть всегда одинаков, во все века? Ответы на эти вопросы для консерватора очевидны, а сама постановка проблемы выглядит абсурдом, преднамеренным отбрасыванием прошлого, которое является “magistrae vitae” (учителем жизни). На вопрос: “Каким является тот неизменный и правильный образ священника?” - мои консерваторы взялись описывать идеализированный образ священника времён начала ХХ века. Он, в отличие от современных священников, всегда носил сутану, ВСЕГДА, без каких-либо исключений, у него просто не могло быть другого гардероба. Правильный священник должен быть беден. У него отсутствуют негативные черты характера, он прямолинеен, неумолим ко лжи, открыто всегда и всем говорит правду, непоколебимо справедлив. †