W oczekiwaniu na Zbawiciela

Tradycje Adwentu

    Adwent jest czasem szczególnej refleksji i wewnętrznego skupienia. Są to cztery tygodnie radosnego oczekiwania na przyjście Pana Jezusa oraz szczególnego przypomnienia o ostatecznym nadejściu Chrystusa.

    Pierwsze wzmianki o Adwencie pochodzą z IV wieku i wiążą się z tradycjami galijskimi i hiszpańskimi. Wtedy ustalono, że pierwszy dzień Adwentu przypada w niedzielę, cztery tygodnie przed 25. grudnia i rozpoczyna nowy rok kościelny. Od pontyfikatu papieża Grzegorza Wielkiego na przełomie VI i VII wieków Adwent ma postać przypominającą dzisiejszą.
    Adwent jest niesamowicie bogaty w różnorodne znaki i symbole. Niektóre z nich są nam dobrze znane. Jednak każdy naród i kraj ma coś charakterystycznego. Nie sposób omówić chociaż pokrótce ciekawe zwyczaje adwentowe różnych narodów. Można jednak przybliżyć i wyjaśnić te, które są kultywowane również u nas, a wywodzą się z Niemiec.
    Jednym z najbardziej charakterystycznych znaków tego okresu jest wieniec adwentowy. Ten zwyczaj jest znany od 170 lat i pochodzi z Niemiec. Ewangelicki duchowny, teolog i działacz społeczny Johan H. Wichern otworzył w Hamburgu szkołę-przytułek dla sierot. Jego pragnieniem było, aby dzieci czuły się jak w domu. W adwencie 1839 roku sporządził wieniec, aby wprowadzić nastrój sprzyjający modlitwie i upiększyć salę. Na obrzeżu koła o średnicy 2 metrów umieścił 24 małe świeczki. Każda miała być zapalana w kolejny zwyczajny dzień Adwentu. Wokół wieńca podopieczni Wicherna gromadzili się codziennie na wspólne spotkania, modlitwę i śpiew.
    Zwyczaj sporządzania wieńca adwentowego szybko został przeniesiony nie tylko do innych miast Niemiec, ale również do Europy. Wokół wieńca gromadzili się ludzie, by słuchać adwentowych rozważań. Również w rodzinach był on miejscem spotkania, aby się wspólnie modlić i śpiewać pieśni adwentowe.
    Wieniec adwentowy posiada głęboką symbolikę. Wykonany jest z zielonych gałązek świerkowych lub jodłowych w kształcie koła, na którym umieszczone są 4 świece: symbol czterech niedziel Adwentu. Zapalanie świec oznacza czuwanie i gotowość na przyjście Chrystusa. Wiąże się to ze słowami Chrystusa, który określał siebie mianem „światłości świata”. Pierwsza świeca symbolizuje przebaczenie przez Boga nieposłuszeństwa Adama i Ewy wobec Niego. Świeca zapalana w II niedzielę Adwentu stanowi symbol wiary patriarchów Narodu Izraelskiego jako wdzięczność za dar Ziemi Obiecanej. Trzecia świeca odnosi się do radości króla Dawida, który celebruje przymierze z Bogiem. Ostatnia zaś symbolizuje nauczanie proroków, głoszących przyjście Mesjasza. Światło świec w wieńcu oznacza nadzieję. Zieleń stanowi symbol trwającego życia. Natomiast kształt kręgu symbolizuje wieczność, która nie ma początku ani końca. Całościowo wieniec adwentowy jest symbolem wyczekującego w radości i miłości Ludu Bożego. Jest także formą hołdu dla oczekiwanego Pana jako zwycięzcy, króla i wybawiciela.
    Dawny zwyczaj 24 symboli na wieńcu adwentowym zachował się w kalendarzu adwentowym - planszy z okienkami na każdy dzień Adwentu, którą ma prawie każde dziecko w Niemczech. Każdego dnia można otworzyć jedno okienko, kryjące najczęściej słodką niespodziankę. Mogą to być również bożonarodzeniowe obrazki, zabawki i wszystko, co sprawia dziecku radość. Pierwsze takie kalendarze pojawiły się w Niemczech w latach dwudziestych XX wieku. Szybko zwyczaj ten z powodzeniem przyjął się również w wielu innych krajach.
    Przedświąteczny czas w Niemczech jest czasem bardzo radosnego oczekiwania narodzin Jezusa. Niekoniecznie jest on związany z głębokim przeżyciem religijnym oraz przejawem pobożności, jednak przywiązanie do tradycji jest mimo wszystko wielkie. W większości miast i miasteczek przez cały Adwent odbywają się kiermasze bożonarodzeniowe. Mają one bogatą tradycję sięgającą XV stulecia. Można tu kupić ozdoby choinkowe, prezenty, posłuchać kolęd, a także zjeść bożonarodzeniowe pierniczki i ciasta z bakaliami. Jest to wspaniały czas dla handlowców, ale górę bierze jednak atmosfera, której nie sposób się nie poddać.
    Nie można wyobrazić świąt Bożego Narodzenia bez choinki. Pod koniec Adwentu pojawia się ona w naszych kościołach i domach. Jako drzewko bożonarodzeniowe pojawiło się w XVI wieku w Alzacji na terenie Niemiec, ale prawdopodobnie już wcześniej była znana jako tzw. „rajskie drzewo dobra i zła” w misteriach o Adamie i Ewie, wystawianych z okazji świąt Bożego Narodzenia. W VIII wieku św. Bonifacy, nawracając na chrześcijaństwo pogańskich Franków, kazał ściąć olbrzymi dąb, któremu oddawano cześć. Upadający dąb zniszczył wszystkie pobliskie drzewa oprócz niewielkiej sosny. Św. Bonifacy uznał to za znak niebios, a młode drzewko sosny stało się symbolem Jezusa Chrystusa.
    Zwyczaj dekorowania choinek pojawił się trochę później, na przełomie XVIII-XIX wieków. Symbolika ozdób choinkowych ma swe korzenie w tradycji ludowej, wyrosłej na gruncie biblijnym. Na szczycie drzewka zawieszano gwiazdę symbolizującą gwiazdę betlejemską. W zawieszanych jabłkach widziano echo biblijnego jabłka Adama i Ewy. Papierowe łańcuchy rozpoznawano jako okowy zniewolenia grzechem. Oświetlenie choinkowe wskazuje na Chrystusa, który przyszedł na świat jako „światło dla pogan”. Zaś żywe zielone drzewo symbolizuje Chrystusa – źródło wszelkiego życia. Warto o tym pamiętać, strojąc swoje świąteczne drzewko.
    Rozmaite są zwyczaje i tradycje adwentowe. Niektóre są nam bardzo bliskie, dlatego chętnie je kultywujemy. Ważne, aby przeżyć ten wyjątkowy czas w pewnym wyciszeniu i skupieniu w oczekiwaniu na niezwykle ważne wydarzenie. To tylko cztery tygodnie, ale jakże bogate w treść. Niech to będzie naprawdę radosne oczekiwanie Bożego Narodzenia.